Bojków – dziś dzielnica Gliwic, a dawniej wieś, która do 1945 r. nosiła nazwę Schönwald. Przedwojenni badacze określali ją mianem „niemieckiej wyspy na polskim Górnym Śląsku”.
Wyjątkową w skali regionu, sięgającą średniowiecza historię osady, nietypowe stroje ludowe, charakterystyczne schönwaldzkie hafty i zwyczaje – szczególnie weselne – przybliży wystawa, którą od 16 czerwca będzie można oglądać w Willi Caro (ul. Dolnych Wałów 8a).
– W XIII stuleciu cystersi z klasztoru w Rudach zasiedlili Schönwald osadnikami sprowadzonymi z głębi Niemiec. Ich potomkowie zachowali przez wieki swą odrębność – zarówno języka, jak zwyczajów i strojów ludowych. Także zajęcia ludności – w tym dobrze rozwinięta gospodarka rolna i furmaństwo, którym do XIX w. trudnili się mężczyźni, oraz hafciarstwo w XX w. – były czynnikami wyróżniającymi tę miejscowość spośród okolicznych wsi. Sami schönwaldzianie kultywowali odmienność, tworząc społeczność raczej zamkniętą na zewnętrzne wpływy. Odrębność i wyjątkowość wsi utrzymana była do 1945 r., kiedy to jej mieszkańcy musieli opuścić swą „małą ojczyznę”. W okresie powojennym ze względów politycznych nie można było w Polsce mówić i pisać o tej „wyspie niemieckości” i dopiero w ostatnim dwudziestoleciu odkrywana jest jej nietypowa historia i wielowiekowa odmienność – opowiadają gliwiccy muzealnicy.
Wystawa „Schönwald – wieś z przeszłości” to pierwsza powojenna prezentacja tego zagadnienia na Górnym Śląsku. – Dzięki obiektom pozyskanym z innych, w tym także niemieckich muzeów i od osób prywatnych oraz dzięki archiwalnym zdjęciom ze zbiorów Muzeum w Gliwicach, dotychczas wykorzystywanym cząstkowo i sporadycznie, poznamy niezwykłą kulturę, obyczaje i historię podgliwickiej wsi. Ekspozycja przybliży także nie przebadane dotychczas dzieje Schönwaldu w trudnym 1945 r., powiązane z działaniami frontowymi i wysiedleniem tamtejszych mieszkańców, dzięki czemu udokumentowany zostanie słabo dotychczas znany fragment historii miasta – mówi Bożena Kubit, kierownik Działu Etnografii Muzeum w Gliwicach i kurator wystawy.
Najbliższa niedziela w Willi Caro będzie przebiegała pod hasłem „Dnia schönwaldzkiego”. Oprócz wernisażu zaplanowano szereg atrakcji. – Usłyszymy unikatowe pieśni w mowie schönwaldzkiej w wykonaniu chóru Arbeitskreis Schönwald, zarówno tradycyjne, jak i powstałe w okresie powojennym jako wynik tęsknoty za rodzinnymi stronami. Magdalena Botschek, była mieszkanka Schönwaldu, zaprezentuje technikę tworzenia unikatowych haftów, z jakich w latach 30. XX w. słynęła miejscowość, a potomek schönwaldzian, historyk Sebastian Grois podczas wykładu opowie o historii wsi zapisanej w nazwiskach i przydomkach jej mieszkańców – zapowiada Bożena Kubit.
Zaprezentowana zostanie również towarzysząca wystawie książka „Schönwald – wieś z przeszłości”, przygotowana przez Joannę Oczko i Bożenę Kubit. To pierwsze ukazujące się w Polsce po 1945 r. tak pełne opracowanie tematu, wydane w wersji dwujęzycznej, polsko-niemieckiej. „Dzień schönwaldzki” będzie również okazją spotkania rodowitych schönwaldzian oraz posłuchania ich niespotykanej mowy.
Impreza rozpocznie się o godzinie 12.00. Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających do połowy października 2013 roku. (bom)