„Teodor Herzl: nowoczesne rozwiązanie kwestii żydowskiej”

Spotkanie z dr. hab. Jackiem Surzynem z cyklu „Od Mojżesza Majmonidesa do Hannah Arendt. Wielkie postacie żydowskiej religii, filozofii i polityki”.

Problematyka wykładu przedstawiona zostanie na przykładzie poglądów Teodora Herzla – „ojca nowożytnego żydostwa”, twórcy politycznego rozumienia żydowskiej wspólnoty jako narodu, lidera ruchu syjonistycznego. Herzl – klasyczny przykład żydowskiej asymilacji – w pewnym momencie swego życia przeszedł niezwykłą konwersję i postanowił wrócić od istoty „żydowskiego ducha”, przede wszystkich w kontekście rozwiązania najważniejszego żydowskiego problemu, to znaczy antysemityzmu. Diagnozując jako klęskę ideę zarówno izolacji prezentowaną przez tradycyjną ortodoksyjną diasporę, jak i asymilacji Herzl próbował realizować skuteczny pomysł na żydowskie wyzwolenie, czego rezultatem stała się idea ruchu syjonistycznego zarysowanego w wydanej w 1896 roku książce pod tytułem „Państwo żydowskie. Próba nowoczesnego rozwiązania kwestii żydowskiej”. Syjonizm stanowić miał ostateczne rozwiązanie „Kwestii żydowskiej” (Judenfrage), a nowatorstwo podejścia stanowił fakt, że Herzl rozwiązanie to widział zasadniczo na płaszczyźnie politycznej, to znaczy Żydzi mieli stać się politycznym narodem i domagać się, jak inne narody prawa do życia we własny sposób na wolnym obszarze, czyli w niepodległym własnym państwie. Idea żydowskiego państwa – Erec Izrael połączona w koncepcją narodu jako wspólnoty politycznej, okazała się kołem napędowym wielkiego ruchu politycznego syjonizmu, który ostatecznie zrealizował założony cel tworząc w powojennych realiach żydowskie państwo na Bliskim Wschodzie. W tym momencie żydowska historia zatoczyła wielkie koło: po okresie rozproszenia i wygnania Żydzi wrócili do Ziemi Obiecanej, do Kanaanu.