ZDROWE GLIWICE - Tarczyca

Tarczyca

Prof. dr hab. n. med. Beata Kos-Kudła,  Centrum Medyczne BM Quality Med. w Gliwicach

Jeśli jesteś  bardzo zmęczona/y, szybko przybierasz na wadze (czasem pomimo diety i zwiększonej aktywności fizycznej), masz suchą skórę, wypadanie włosów, łamliwość paznokci, zaburzoną koncentrację, a ponadto w stosunku do innych osób z którymi przebywasz masz stałe uczucie zimna i ociężałości, obniżony nastrój a czasem nawet stany depresyjne powinnaś sprawdzić czy twoja tarczyca pracuje prawidłowo. Objawy takie mogą świadczyć o niedoczynności tarczycy.

Tarczyca jest narządem dokrewnym, gruczołem wydzielającym do krwi hormony, które oddziałują na cały organizm. Te hormony stanowią napęd do życia, dzięki nim organizm może się prawidłowo funkcjonować.

Tarczyca ma dwa płaty, leży na szyi z przodu, na wysokości krtani. Zazwyczaj trudno jest przez nas wyczuwalna, chyba że pojawi się w niej jakiś guzek albo się powiększy obwód szyi po powiększeniu tarczycy (wole). Tarczyca zazwyczaj nie boli, jedynie rzadko przy dotyku wyczuwamy ból w zapaleniach tarczycy. Najczęstsze choroby tarczycy to  choroba Hashimoto i choroba Gravesa i Basedowa, które mogą przebiegać z zaburzeniami czynności tego gruczołu (niedobór hormonów to niedoczynność a nadmierna produkcja to nadczynność tarczycy).

Kiedy powinniśmy sprawdzić stan pracy swojej tarczycy?

Kiedy oznaczyć poziomy hormonów tarczycy? Wówczas gdy mamy do czynienia z jej powiększeniem, gdy wyczuwamy na szyi zgrubienie – nazywane wolem. Ale zdarza się również, że wola nie widzimy, nie wyczuwamy a pojawiają się symptomy sugerujące zaburzoną czynność gruczołu: występuje uczucie duszności, ucisku na szyi czy w gardle, trudności w połykaniu, które nie są związane z innymi przyczynami. Czasami są to dolegliwości, których zupełnie nie kojarzymy z tarczycą np. bezsenność, zwiększona potliwość, spadek lub przyrost masy ciała albo kołatanie, nierówne bicie serca, biegunki lub zaparcia, które zrzucamy na karb chorób serca czy przewodu pokarmowego. Tymczasem takie właśnie objawy świadczą o chorobie tarczycy.

Ważnym zagadnieniem również jest zaburzona praca tarczycy u kobiety pragnącej zajść w ciążę jak i w czasie ciąży, głównie dla prawidłowego rozwoju płodu. Ciężkim następstwem dużego niedoboru lub wrodzonego braku hormonów tarczycy jest kretynizm, związany z zaburzeniami rozwoju układu kostnego i nerwowego. Kobiety w ciąży powinny więc szczególnie dbać o odpowiednie zaopatrzenie organizmu w jod, a w razie niedoczynności tarczycy suplementację hormonów tarczycowych.

Tak więc jeśli jakieś objawy opisane powyżej występują u Ciebie to zbadaj poziomy hormonów tarczycy (TSH, fT3, fT4) i wybierz się do endokrynologa.

I jeszcze aspekt diety w niedoczynności tarczycy: powinna ona zawierać dużo jodu.

Pierwiastek ten jest wykorzystywany do produkcji hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny – powszechnie zwanymi T4 i T3) oraz niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Hormony tarczycy mają znamienny wpływ na wiele funkcji min. na wzrost i rozwój ustroju, na przemianę materii, na pracę serca, tkanki nerwowej, jelit, na wygląd skóry, włosów, paznokci ale również na płodność.

Jeśli zaś chodzi o jod to organizm dorosłego człowieka potrzebuje ok. 150 μg jodu/dobę (zapotrzebowanie to wzrasta w ciąży i okresie karmienia to ok. 200-300 μg). Jod do organizmu jest dostarczony z pożywieniem (głównie ryby morskie i owoce morza) lub drogą wziewną (nad morzem). Ponadto w krajach z deficytem jodu celem jego dostarczenia do organizmu joduje się sól kuchenną oraz dodaje się go do gotowych produktów.

Warto pamiętać, iż nie należy jednak z jodem przesadzać ( w ilościach ponad zalecane zapotrzebowanie ) w chorobach autoimmunologicznych np. w chorobie Hashimoto a już na pewno należy go unikać w nadczynności tarczycy.

DANIA BOGATE W JOD

Sałatka z tuńczykiem i jajkiem
Składniki: pół puszki tuńczyka w sosie własnym, mix sałat, ½ dojrzałego awokado, 2 jaja, 2 łyżki nasion słonecznika, garść pomidorków koktajlowych, pół czerwonej cebuli, sos: łyżka oliwy z oliwek, łyżka soku z cytryny, pieprz
Wykonanie: Sałatę umyć, osuszyć i przełożyć do salaterki. Dodać tuńczyka, obrane i pokrojone awokado, piórka cebuli oraz zrumienione na suchej patelni pestki słonecznika. Skropić sosem i doprawić delikatnie pieprzem, nie mieszać. Na wierzchu ułożyć jajka ugotowane na twardo oraz przepołowione pomidorki koktajlowe.

Sałatka z wędzonym łososiem
Składniki:
liście zielonej sałaty, plaster wędzonego łososia, pół kulki sera mozzarella, garść rzodkiewek i pomidorków koktajlowych, łyżka posiekanego szczypiorku, łyżka posiekanego koperku, sos: łyżka oliwy z oliwek, odrobina soku z cytryny, pół łyżeczki musztardy i naturalnego miodu
Wykonanie: Sałatę umyć, osuszyć i przełożyć do salaterki. Dodać łososia i pokrojoną w plastry mozzarellę. Posypać pokrojoną na plasterki rzodkiewką, przepołowionymi pomidorkami, szczypiorkiem i udekorować koperkiem. Polać sosem.

Dorsz w pomidorach
Składniki: filet z dorsza (ok 150 g), 2 łyżki oliwy z oliwek, 2 dymki, ½ puszki pomidorów krojonych, świeży lub suszony tymianek, garść pomidorków koktajlowych, łyżeczka sosu sojowego
Wykonanie: Filety z dorsz ugotować na parze. Na patelnię, na rozgrzany tłuszcz wrzucić pokrojoną dymkę i zeszklić. Następnie dodać pomidory z puszki, sos sojowy i tymianek. Całość podgotować ok 5 min. Po tym czasie dodać podgotowanego na parze dorsza i doprawić pieprzem. Dusić ok 5 min. Gotowe danie wyłożyć na talerz, udekorować pomidorkami koktajlowymi. Najlepiej podawać z kaszą jęczmienną i zieloną sałatką.

Kanapki z pastą z wędzonej makreli
Składniki:
pieczywo pełnoziarniste, wędzona makrela, mała biała cebula, 2 średniej wielkości ogórki kiszone, łyżka jogurtu naturalnego, łyżeczka musztardy, pieprz, szczypiorek
Wykonanie: Makrelę obrać ze skóry, usunąć ości i rozdrobnić widelcem. Cebulę i ogórki drobno pokroić. Rybę wymieszać z warzywami, jogurtem i musztardą. Doprawić do smaku czarnym pieprzem. Podawać na pieczywie. Kanapki udekorować posiekanym szczypiorkiem.