„Swój, obcy, inny… O kryteriach porządkowania świata w kulturze ludowej”. Wykład towarzyszący wystawie „Twarze ludowego karnawału” na Zamku Piastowskim

Zapustne maski, prezentowane na Zamku Piastowskim w ramach wystawy „Twarze ludowego karnawału” to nie tylko pretekst do rozmów na temat zwyczajów dorocznych. Współczesnego odbiorcę często nieprzyjemnie zaskakują czy oburzają maski prezentujące, w sposób karykaturalny, przedstawicieli społeczności żydowskiej czy romskiej. W wielu regionach dzisiejszej Polski, przebrania z okazji obrzędów zimowych (kolędniczych czy ostatkowych) zrównywały symbolicznie postać „Diabła”, „Księdza” czy „Kominiarza” z „Żydem” czy „Cyganem”, chociaż każdy z nich miał inną rolę do spełnienia w obrzędowym spektaklu. Niemniej - przestawali być osobami o jednostkowych cechach, a raczej utrwaleniem krzywdzącego stereotypu etnicznego.

Proponowany wykład to próba popularnonaukowego przybliżenia i upowszechnienia etnograficznych rozważań i teorii dotyczących kategorii, jaką jest przeciwstawienie „Swój – Obcy” w kulturze ludowej, które – jak przyjmuje się – sprzyjało powstaniu tego rodzaju stereotypów. Przyjrzymy się, co składało się na obraz Obcego czy Innego i jaką rolę mógł on pełnić w budowaniu społeczności; kto mógł być jednocześnie bliski, a symbolicznie pozostawać poza wspólnotą; czy „inność” była zawsze równorzędna z byciem gorszym od „swojego”. Zastanowimy się, w jakim zakresie strach przed symbolicznym Obcym rzutuje również na nasz współczesny sposób myślenia o świecie. Wreszcie poruszony zostanie temat powracający w kontekście dzisiejszego muzealnictwa – czy pokazywać na wystawach obiekty, które niegdyś upowszechniały stereotypy?

Wykład online, na platformie ZOOM. Udział w wykładzie – bezpłatny. Obowiązują zapisy: zapisy@muzeum.gliwice.pl
Prowadzenie: Marta Paszko - kuratorka wystawy, etnolożka