Aktualności | Skwer przy Radiostacji - skwerem Franza Honioka

Skwer im. Franza Honioka – o nadaniu takiej nazwy skwerowi wokół Radiostacji przy ul. Tarnogórskiej zdecydowali gliwiccy radni podczas sesji Rady Miasta, która odbyła się w czwartek 18 lutego.

Gliwicka Radiostacja to wyjątkowe i ważne miejsce na mapie Gliwic. Świadek tragicznych wydarzeń historycznych, Pomnik Historii i najwyższa na świecie drewniana wieża nadawcza. Każdego roku przyjeżdżają tu tłumy turystów, którzy chcą zobaczyć miejsce, w którym 82 lata temu rozpoczęła się II Wojna Światowa. Jeśli gliwiccy radni podejmą taką decyzję, skwer wokół drewnianego masztu Radiostacji zostanie nazwany im. Franza Honioka, patrioty, który 31 sierpnia 1939 r. został zabity przez Niemców właśnie na terenie gliwickiej Radiostacji. Nadanie skwerowi imienia Franza Honioka będzie uczczeniem pamięci o człowieku, którego śmierć jest symbolem najtragiczniejszych lat w dziejach Europy.

Kim był Franz Honiok?  

Franz Honiok urodził się 28 marca 1899 r. w ubogiej śląskiej rodzinie we wsi Łubie. Wychowywany w duchu katolickim i patriotycznym wziął udział w III Powstaniu Śląskim i opowiadał się za przyłączeniem Górnego Śląska do Rzeczypospolitej Polskiej. Chcąc uniknąć późniejszych represji przeniósł się do Tarnowskich Gór, po polskiej stronie granicy. Gdy powrócił do rodzinnej wsi władze niemieckie próbowały wydalić go z kraju. Bez powodzenia – Honiok złożył skargę do Trybunału Rozjemczego ds. Obywateli działającego przy Lidze Narodów w Genewie, który orzekł, że Honiok opuścił kraj tymczasowo i pod przymusem, ma zatem prawo zachować niemieckie obywatelstwo. Po tych wydarzeniach pracował jako sprzedawca maszyn rolnych i kontynuował propolską działalność, kolportował polską prasę, był też aktywnym członkiem Związku Polaków w Niemczech.

31 sierpnia 1939 r. budynki Radiostacji przy ul. Tarnogórskiej stały się miejscem tak zwanej prowokacji gliwickiej – grupa esesmanów przebranych za powstańców śląskich zaatakowała Radiostację – wówczas Gliwice znajdowały się na terytorium Niemiec. Sfingowany atak niemieckiego oddziału specjalnego na ich własną placówkę był częścią propagandowo-dezinformacyjnego przygotowania agresji na Polskę. Naziści chcieli w ten sposób zrzucić odpowiedzialność za rozpoczęcie wojny na stronę polską i uniknąć wojny na kilku frontach – z Rzeczpospolitą i jej sojusznikami. Aby uwiarygodnić zajście, tej samej nocy aresztowano i odurzono środkami farmaceutycznymi Franza Honioka, obywatela niemieckiego, ale też powstańca śląskiego, który działał na rzecz polskości regionu. Honiok został umieszczony w gliwickim areszcie, a następnie przewieziony w pobliże Radiostacji. Nieprzytomnego wniesiono do budynku nadajnika i zabito strzałem w głowę. Do dziś nie wiadomo, co stało się z jego ciałem. To, co wiemy o losie Honioka to pokłosie śledztwa dziennikarskiego przeprowadzonego w latach 60. XX w. w oparciu o zeznania złożone w procesie norymberskim w 1946 r. przez oficera SS, który 31 sierpnia 1939 r. dowodził akcją dywersyjną.

– Franz Honiok – Ślązak, katolik, powstaniec śląski, polski patriota, pierwsza ofiara II wojny światowej. Jego osoba jest jednym z najbardziej wyrazistych symboli II wojny światowej, podczas której mordowano ludzi za to, kim byli: za tożsamość, wyznanie, świadomość narodową, pochodzenie. Nadanie jego imienia skwerowi wokół radiostacji pozwoli podkreślić, że ofiary nigdy nie są bezimienne, a także przypomnieć o tragicznych losach mieszkańców górnośląskiego pogranicza. Franciszek Honiok, działał bowiem na rzecz polskości Śląska i dlatego poniósł najwyższą ofiarę. O tym skromnym człowieku, po którym nie zostały prawie żadne pamiątki – nie tylko chcemy, ale mamy obowiązek pamiętać każdego roku 31 sierpnia. Bo nie może być tak, że znamy nazwiska katów, a ofiary pozostają bezimienne. Dlatego nie niemieccy mordercy spod gliwickiej radiostacji, nie oficerowie SS, czy funkcjonariusze Gestapo, którzy po wojnie uniknęli odpowiedzialności za swoje czyny, będą bohaterami nowej, przygotowywanej przez Muzeum w Gliwicach stałej wystawy poświęconej tym tragicznym wydarzeniom. Będzie nim Franz Honiok – mówi Grzegorz Krawczyk, dyrektor Muzeum w Gliwicach.
 Na stronie internetowej Muzeum w Gliwicach można pobrać bezpłatny e-book wydanej przez Muzeum w Gliwicach w 2019 r. publikacji: „Franz (Franciszek) Honiok 1899–1939. Pierwsza ofiara II wojny światowej” autorstwa Martyny Werle, Michała Dylewskiego, Kacpra Jatty i uczniów Szkoły Podstawowej nr 8 w Gliwicach-Bojkowie, przygotowanej pod kierunkiem Krzysztofa Kruszyńskiego, nauczyciela historii. Praca otrzymała wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie „Bohaterowie są wśród nas”.(mf)