Aktualności | To ważne! Rozmawiamy o samorządzie

32 lata temu, 8 marca 1990 roku, Sejm uchwalił ustawę o samorządzie terytorialnym. Wkrótce potem – 27 maja – odbyły się pierwsze w pełni wolne wybory samorządowe. Otworzyło to drogę do tego, by Polacy sami decydowali o sprawach, które ich dotyczą. Tak zaczęła się odradzać polska samorządność. W dzień upamiętniający te wydarzenia prezydent Gliwic Adam Neumann spotkał się z uczniami II LO, by porozmawiać m.in. o znaczeniu wspólnoty samorządowej, funkcjonowaniu miasta i jego zadaniach. Była to trzecia #LekcjaObywatelska prowadzona w ramach akcji Samorządowego Ruchu #takdlapolski.

Reforma samorządowa sprzed ponad trzech dekad uchodzi za jedną z najbardziej udanych w wolnej Polsce. Zdaniem wielu dosłownie „przeorała” dotychczasowy ustrój polityczny i gospodarczy. Dzięki niej zniknęły upolitycznione, odgórnie sterowane rady narodowe, a w ich miejsce zaczęły funkcjonować niezależne, samodzielne w swoich decyzjach rady gmin i miast. Gminy otrzymały własne źródła dochodów, własność mienia komunalnego, sporo zadań publicznych do wykonania (ale też pewną swobodę co do kształtu ich realizacji) oraz możliwość decydowania o wydatkach.

Kolejnym punktem przełomowym w samorządności było uchwalenie w 2002 r. ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta. Od tego czasu to mieszkańcy, a nie jak dotąd radni, wyłaniają w cyklicznych wyborach swoich włodarzy – reprezentantów danej wspólnoty samorządowej. Gliwiczanie wybierają odrębnie prezydenta miasta oraz radnych Rady Miasta. Warto przypomnieć, że gliwicka Rada w latach 1990–2002 liczyła aż 50 osób. Od czasu wyborów w 2002 r. ograniczono jej liczebność – najpierw do 28 osób, a następnie do 25.

Samorząd – fundament naszej codzienności

– Dziś, gdy samorząd już okrzepł, nikt nie wyobraża sobie powrotu do czasów Polski centralnie sterowanej – podkreślał podczas lekcji obywatelskiej w II LO prezydent Gliwic Adam Neumann. – Coraz więcej osób ma też świadomość, jak wielki wpływ na nasze codzienne życie ma właśnie samorząd terytorialny. To na jego barkach spoczywa realizacja najpilniejszych życiowych potrzeb mieszkańców. To on odpowiada za budowę dróg i chodników w mieście i gminie, zapewnienie czystej wody w kranach, odbiór śmieci i ścieków, organizację komunikacji publicznej pozwalającej komfortowo i w miarę szybko dojechać do pracy i domu. To samorząd stoi na pierwszej linii walki o ochronę środowiska, czyste rzeki, powietrze i recykling odpadów komunalnych. To lokalne władze starają się, byście uczyli się w nowoczesnych, dobrze wyposażonych szkołach, budują boiska, baseny i place zabaw, zapewniają mieszkańcom dostęp do kultury i rekreacji, ale też pomocy społecznej w razie problemów. Zadania samorządów można by wymieniać długo. A to pokazuje jednocześnie, jak wielka jest odpowiedzialność władz samorządowych za lokalną społeczność – mówił Adam Neumann.

Podczas lekcji obywatelskiej wyjaśniane było m.in. pojęcie administracji publicznej, w ramach której funkcjonują samorządy i administracja rządowa. Poruszono też temat odgórnego przekazywania samorządom kolejnych zadań, za którymi nie idą wystarczające środki na ich realizację. Uczniowie dowiedzieli się przy okazji, jak wyglądają tegoroczne dane budżetowe Gliwic – m.in. ile kosztuje edukacja dzieci i młodzieży czy utrzymanie zieleni w mieście, ile pieniędzy przeznaczanych jest na inwestycje i inne przedsięwzięcia. Nie zabrakło też refleksji o kosztach, jakie ponosi miasto i inne samorządy w związku z obecnymi podwyżkami cen gazu, prądu, galopującą inflacją i tzw. Polskim Ładem.

Uczniowie chętnie zadawali pytania w nurtujących ich tematach. Interesowały ich m.in. kwestie związane z funkcjonowaniem Rady Miasta, utrzymywaniem dróg publicznych i niepublicznych, dbałością o drzewa i nowe nasadzenia.

Elementem spotkania w II LO była również prezentacja kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych atrakcji Gliwic, powstałych lub realizowanych dzięki zaangażowaniu lokalnego samorządu i finansowemu zastrzykowi z miejskiego budżetu. Wspomniano także o akcji „Zielone Gliwice”, funkcjonalnościach Gliwickiej Karty Mieszkańca oraz przydatnych źródłach informacji o mieście.